Organisaties zijn meer dan structuren en processen
Organisaties worden vaak benaderd als logisch opgebouwde systemen met duidelijke afbakening van afdelingen, taken en verantwoordelijkheden. In deze klassieke benadering worden structuren bij elkaar gehouden door organogrammen, protocollen, regels en afspraken. Veranderingen vinden plaats op basis van lineaire oorzaak en gevolg: als we A doen, dan volgt B. En als B niet het gewenste resultaat laat zien, dan moet A worden aangepast. Impactdynamiek biedt een verfrissende kijk op leiderschap en organisatieontwikkeling.
De systemische benadering van impactdynamiek
Impactdynamiek kijkt op een fundamenteel andere manier naar organisaties. Wie werkt met de principes van impactdynamiek ziet organisaties als levende systemen, waarin alles met alles verbonden is. Energie stroomt – net als water dat van een berg afdaalt – op vaak onvoorspelbare en onzichtbare manieren door de organisatie heen. Soms ondergronds. Soms vertakt. Altijd met effect.
Het gevolg? Een interventie op één plek in de organisatie kan elders onverwachte – en soms onverklaarbare – effecten veroorzaken. Dit gaat verder dan het idee van neveneffecten. Hoewel er ogenschijnlijk geen logica in zit, laat impactdynamiek juist zien dát er samenhang is – maar op een niveau dat je pas gaat zien als je anders leert kijken.
Wat kun je met impactdynamiek?
Impactdynamiek heeft twee voornaamste doelen:
De bron van dynamiek leren lokaliseren, ook als deze niet direct in verband staat met het zichtbare effect.
Effectiever interveniëren, doordat je beter kunt voorspellen wat de impact van een handeling is op het gehele systeem.
Zo ontstaan precieze interventies: relatief kleine handelingen met een groot effect. Subtiele bewegingen die méér teweegbrengen dan grootschalige reorganisaties. En misschien nog belangrijker: precieze interventies veroorzaken minder ongewenste bijwerkingen zoals weerstand, angst of verstoring.
Het resonantieprincipe: zo verspreidt dynamiek zich in systemen
Een van de belangrijkste principes van impactdynamiek is het resonantieprincipe. Je kunt dit het beste begrijpen aan de hand van een natuurkundig voorbeeld: als je een stemvork laat trillen, gaat een andere stemvork met dezelfde frequentie spontaan meetrillen. Dit is geen mystiek verschijnsel, maar een natuurkundige wetmatigheid.
In organisaties gebeurt iets soortgelijks. Een besluit op directieniveau roept een bepaalde dynamiek op – bijvoorbeeld controle, snelheid of onzekerheid. Overal in de organisatie waar een ontvankelijkheid leeft (veelal onbewust), resoneert dat besluit. Niet via formele lijnen, maar via irrationele kanalen: via woordkeuze, gedrag, toon, onderlinge verhoudingen, gevoel en onbewuste signalen.
Analogieën: toegang tot onderliggende patronen
Om te begrijpen waar een dynamiek ontstaat of doorwerkt, moet je leren kijken naar analogieën. Een analogie is geen exacte kopie, maar een verwant patroon – een overeenkomst in energie, betekenis of effect.
Een voorbeeld bij één van mijn klanten:
- Op de ontwikkelafdeling worden doelen niet gehaald, omdat mensen verantwoordelijkheden doorschuiven.
- Bij de klantenservice heerst hoge werkdruk, doordat medewerkers moeten wachten op toestemming van hun leidinggevenden.
- Klanten betalen structureel te laat.
Op het eerste gezicht drie totaal verschillende situaties. Maar onder de oppervlakte resoneert één gedeeld patroon: onttrekking aan verantwoordelijkheid. Hetzij actief (ik doe het niet), hetzij passief (ik mág het niet), hetzij extern (ik hoef het niet).
Een interventie vanuit impactdynamiek zou niet starten bij symptoombestrijding, maar bij het onderzoeken waar dit patroon zijn oorsprong vindt. Wellicht in het leiderschap. Wellicht in een impliciete overtuiging in de organisatiecultuur. En misschien ligt de eerste beweging wel bij het MT zelf, waar verantwoordelijkheid geven en nemen niet in balans is.
Wat kan impactdynamiek voor jou betekenen?
Werk jij in of met organisaties en merk je dat veranderingen vaak anders uitpakken dan verwacht? Wil je interventies doen die minder weerstand oproepen en meer effect hebben? Dan kan impactdynamiek jouw manier van kijken en handelen fundamenteel verrijken. Je hoeft niet meteen alles anders te doen. Je hoeft alleen anders te gaan kijken. En dat begint bij inzicht.
Download het gratis e-boek ‘Inleiding in de impactdynamiek’
Download gratis het e boek ‘Inleiding in de impactdynamiek’ en ontdek hoe je kunt werken met het resonantieprincipe, hoe je analogieën leert herkennen en hoe je precieze interventies kunt inzetten die werkelijk verschil maken.
Sparren over Impactdynamiek?
Wil je sparren om te ontdekken wat impactdynamiek voor jou of in jouw organisatie kan betekenen? Neem dan contact op voor het maken van een afspraak.
